پسر كوچكي وارد مغازه اي شد، جعبه نوشابه را به سمت تلفن هل داد و بر روي جعبه رفت تا دستش به دكمه هاي تلفن برسد و شروع كرد به گرفتن شماره. مغازه دار متوجه پسر بود و به مكالماتش گوش مي داد. پسرك پرسيد: خانم، مي توانم خواهش كنم كوتاه كردن چمن هاي حياط خانه تان را به من بسپاريد؟ زن پاسخ داد: كسي هست كه اين كار را برايم انجام مي دهد !پسرك گفت: خانم، من اين كار را با نصف قيمتي كه او مي­گیرد انجام خواهم داد! زن در جوابش گفت كه از كار اين فرد كاملا راضي است. پسرك بيشتر اصرار كرد و پيشنهاد داد: خانم، من پياده رو و جدول جلوي خانه را هم برايتان جارو مي­كنم. در اين صورت شما در يكشنبه زيباترين چمن را در كل شهر خواهيد داشت. مجددا زن پاسخش منفي بود. پسرك در حالي كه لبخندي بر لب داشت، گوشي را گذاشت. مغازه­دار كه به صحبت هاي او گوش داده بود به سمتش رفت و گفت: پسر...، از رفتارت خوشم آمد؛ به خاطر اينكه روحيه خاص و خوبي داري دوست دارم كاري به تو بدهم. پسر جواب داد: نه ممنون، من فقط داشتم عملكردم را مي­سنجيدم. من همان كسي هستم كه براي اين خانم كار مي كند. آيا ما هم مي­توانيم چنين خود ارزيابي از كار خود داشته باشيم؟

 

نظر اسلام:

خود ارزیابى كه در منابع و متون اسلامى با عنوان محاسبه مطرح شده است به صورت یك برنامه منظم روزانه براى هر فرد توصیه شده و تا آن جا به این موضوع اهمیت داده شده است كه اگر روزى بر انسان بگذرد و او از این برنامه غفلت نماید و در یك محاسبه دقیق، به ارزشیابى اعمال و رفتارهاى خود نپردازد، در زمره پیروان پیامبر گرامى اسلام (ص) و اهل بیت آن حضرت به شمار نمى آید.

امام كاظم (ع) در تبیین این نكته مى فرماید: «لیس منا من لم یحاسب نفسه فى كل یوم، فان عمل خیرا استزاد الله منه و حمد الله علیه، و ان عمل شرا استغفر الله منه و تاب الیه؛ از ما نیست كسى كه هر روز به محاسبه و ارزیابى كارهاى خود نپردازد. پس اگر كار نیكى انجام داده است، از خداوند متعال فزونى آن را بخواهد، و خدا را بر موفقیتى كه به دست آورده است سپاس گوید؛ و اگر كار زشتى را مرتكب شده است، از خداوند، آمرزش آن را خواهد و توبه نماید.

با دقت در سخن امام كاظم (ع) مى توان از آن ، سه نكته اساسى استنباط كرد:

  • 1- ضرورت و جایگاه ویژه ارزیابى؛ آن حضرت براى تبیین ضرورت ارزیابى فرد از اعمال و رفتار خویش، این نكته را متذكر مى­شود كه غفلت از این امر موجب خروج از دسته مؤمنان راستین است.
  • 2- نكته دیگر این كه اگر نتیجه ارزیابى مثبت بود، این نتیجه نباید موجب غرور فرد و در نتیجه ركود او و بسنده كردن وى به وضعیت موجود باشد؛ بلكه به شكرانه این توفیق الهى، بایستى سپاس خداوند متعال را به جاى آورد، و از خدا توفیق بیش تر در ادامه راه را طلب نماید.
  • 3- نكته اساسى دیگر آن است كه اگر نتیجه ارزیابى منفى بود و براى شخص محرز گردید كه در عملكرد او خطا و انحراف وجود داشته­است، باید به فكر اصلاح عملكرد و بهبود آن باشد. آن حضرت مى­فرماید اگر فرد پس از ارزیابى متوجه شد كه عمل خلاف و خطایى انجام داده ­است باید از خداوند متعال آمرزش خواسته و توبه نماید. بدیهى است كه توبه واقعى و حقیقى آن است كه فرد بر ترك كار خطا و اصلاح و جبران آن تصمیم قطعى بگیرد.

در منابع و متون اسلامى، دستور العمل­هاى صریحى در مورد ارزیابى فرد از اعمال خویش وارد شده است. پیامبر گرامى اسلام (ص) مى فرماید: «حاسبوا انفسكم قبل ان تحاسبوا، وزنوها قبل ان توزنوا، و تجهزوا للعرض الاءكبر؛ خود را محاسبه و ارزیابى كنید قبل از این كه شما را محاسبه و ارزیابى كنند؛ و خودتان را بسنجید قبل از این كه شما را بسنجند؛ و خود را براى روز قیامت آماده و مجهز نمایید.


اطلاعیه ها (بایگانی)